Poradnik MWKZ

Willa Domańskich w Nawojowej Górze

Szanowni Państwo,

Z ogromną przyjemnością zapraszam do lektury poradnika Małopolskiego Konserwatora Zabytków poświęconego praktycznym zagadnieniom z dziedziny ochrony i opieki nad zabytkami. Jego zadaniem jest przybliżenie Państwu czym zajmuje się Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków. Znajdziecie tam wiele ciekawych i pomocnych informacji.

Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków

Do Pobrania – Poradnik MWKZ

Wytyczne Generalnego Konserwatora Zabytków

Aktualnie obowiązujące wytyczne konserwatorskie Generalnego Konserwatora Zabytków znajdą Państwo tutaj:
https://www.gov.pl/web/kultura/wytyczne-generalnego-konserwatora-zabytkow

Zakres działalności Małopolskiego Konserwatora Zabytków (wewnątrz) i Miejskiego Konserwatora Zabytków (na zewnątrz)

Układy Urbanistyczne

Zasady postępowania z zabytkowymi mostami i wiaduktami kolejowymi –OBCIĄŻENIA

Janusz Rymsza, Instytut Badawczy Dróg i Mostów

Prezentacja – do pobrania

Zasady dokumentowania zabytkowych mostów i wiaduktów kolejowych

Janusz Rymsza, Instytut Badawczy Dróg i Mostów
Barbara Rymsza, Instytut Badawczy Dróg i Mostów

Prezentacja – do pobrania

Europejskie Dni Dziedzictwa

To wspólna inicjatywa Rady Europy i Unii Europejskiej, mająca na celu promowanie zabytków. W projekcie uczestniczą wszystkie państwa członkowskie Rady Europy, w tym także Polska, która włączyła się do akcji w 1993 roku. Europejskie Dni Dziedzictwa to największy w Europie projekt społeczno-edukacyjny, a także najważniejsze święto zabytków kultury Starego Kontynentu. Głównym celem EDD jest szeroko pojęta edukacja historyczna i kulturalna, promowanie różnorodności regionalnego dziedzictwa kulturowego, podkreślenie wspólnych korzeni kultury europejskiej oraz propagowanie dialogu międzykulturowego. (“źródło:Wikipedia”)
Naszym celem jest pokazanie czym zajmuje się konserwator zabytków oraz jak ważna jest praca Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie. Jak piękna jest Małopolska, dlaczego warto pielęgnować i dbać o nasze korzenie o nasze dziedzictwo, o nasze zabytki !!

Materiał z archiwum Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego oraz reportaż z 1936 roku źródło: “Youtube”.

UWAGA! Alert Dezynfekcyjny!

Aby zapewnić prawidłową wentylację wnętrz kościelnych koniecznie powinno się sprawdzić drożność otworów wentylacyjnych w sklepieniu, sprawdzić anemometrem przepływy powietrza, zamartwić się o przywrócenie wentylacyjności, jeśli została zaburzona.

W żadnym wypadku nie wolno stosować ozonowania ani w salach muzealnych, ani we wnętrzach kościołów!

Koronawirus nie szkodzi dziełom sztuki, ale środki dezynfekcyjne mogą im zaszkodzić. Skupiając się zatem na trosce o zdrowie ludzi, musimy równocześnie troszczyć się bezpieczeństwo skarbów, których jesteśmy strażnikami. One będą nam potrzebne także po pandemii!

Więcej informacji o alercie Prof. dr hab. Bogumiły J. Rouba znajdziecie TUTAJ !!

UWAGA! Alert strychowy!

Stan nierównowagi wilgotnościowej jest nieprawidłowością. Wody nie powinno być ani za dużo, ani za mało. Tymczasem trzy kolejne upalne i suche lata zrobiły już swoje!

Przewietrzanie strychu kościoła podczas suszy i upałów jest bardzo ważne, bo w dzień zapobiega powstawaniu efektu gorącego, zamkniętego piekarnika, zaś nocne wilgotne powietrze pozwala przynajmniej częściowo odzyskać drewnu utraconą w ciągu dnia wodę. Jeśli strych nie jest wietrzony, to każdy kolejny gorący dzień pogłębia skurcz i deformację drewna.
By ratować kościoły przed skutkami suszy trzeba już teraz, NATYCHMIAST, otworzyć okienka na strychach i zamknąć je dopiero na początku jesieni.
Nie zapomnijmy zabezpieczyć je siatkami przed ptakami i innymi zwierzętami!

Więcej informacji o alercie Prof. dr hab. Bogumiły J. Rouba znajdziecie TUTAJ!!

Warunki Klimatyczne w Obiektach Zabytkowych. Ogrzewanie. Termomodernizacja. Izolacja przeciwwilgociowa.

Szkolenie dla pracowników służb konserwatorskich i konserwatorów oraz miłośników, właścicieli i opiekunów zabytków. Wykład Pani Profesor to nie tylko potężna dawka wiedzy praktycznej, którą wchłania się z prawdziwą przyjemnością. To przede wszystkim szansa na wielkie przewartościowanie postrzegania tego, czym jest remont konserwatorski, to otwarcie oczu na to, do jakiego stopnia, mamieni kolorowymi prospektami producentów różnych produktów “renowatorskich” ulegamy ułudzie “renowacji”, która nieść może de facto… dewastację zabytku, pomijając już drenaż kieszeni inwestora. To szansa na refleksję nad podstawowym prawidłem przeciwdziałania niszczeniu zabytków: PRZEDE WSZYSTKIM NIE SZKODZIĆ, oraz LEPIEJ ZAPOBIEGAĆ NIŻ LECZYĆ.
Uprzedzamy, że w kilku momentach były problemy z ostrością ze względu na wyjątkowe miejsce wykładu (Krypty Kościoła Ojców Pijarów) i ograniczoną ilość światła, ale przecież najważniejsze jest to co przekazuje pani profesor Bogumiła Rouba.

https://youtu.be/V7HIef04lM0

Jak ratować zabytki drewnianego budownictwa? Poradnik praktyczny.

Filip Gawliński – historyk sztuki, kilkanaście lat temu podjął się wyzwania, które z powodzeniem i sukcesami realizuje. Jego Fundacja Ochrony Zabytków Architektury Drewnianej ma za sobą kilkanaście udanych restauracji zabytkowych domostw z obszarów Żuław.

Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków zorganizował spotkanie z właścicielem Fundacji i zaprosił wszystkich zainteresowanych – ludzi, którym budownictwo drewniane jest bliskie, którzy bezradnie patrzą na zanikanie lokalnych tradycji budowlanych, tych, którzy chcieliby zacząć faktycznie działać w tym zakresie. Filip Gawliński opowiedział nam, jak to robić. Zapraszamy i polecamy !

Standardy prowadzenia badań archeologicznych

Niezbędnym elementem nowoczesnego i skutecznego zarządzania dziedzictwem archeologicznym, a w szczególności jego ochrony i zachowania dla przyszłych pokoleń, jest systemowość rozwiązań polegająca na ujednolicaniu procedur administracyjnych, a także standaryzacji działań przy zabytkach archeologicznych. W załączniku znajdują się opracowane przez NID  wytyczne dotyczące najczęściej stosowanych metod nieinwazyjnych i inwazyjnych badań archeologicznych. Poniższe wytyczne omawiają ogólne zasady prowadzenia badań archeologicznych. Określają one minimalne wymagania przy realizacji tego typu prac, a tym samym – podstawowe warunki metodyczne i dokumentacyjne stawiane archeologom przez służby konserwatorskie w momencie wydawania pozwolenia na badania archeologiczne oraz w czasie odbioru prac.

Badania nieinwazyjne lądowePobierz

Badania inwazyjne lądowePobierz

Elektroniczna wersja ulotki  „Szukam legalnie” – Pobierz

ulotka szukam legalnie. z opisem jaka jest procedura poszukiwania zabytkow i zgłaszania ich. Na zdjęciu widoczny mężczyzna w niebieskiej kurtce i brązowych spodniach i okulatach. W prawej ręce trzyma przyrząd służący do wykrywania metali a w lewej trzyma łopatkę.

Wytyczne i zalecenia ochrony siedlisk Jerzyków

Jerzyki – małe pożyteczne ptaki pod ścisłą ochroną prawną, żywiące się komarami, meszkami i muchami, zasiedlające w naturalny sposób głównie otwory maczulcowe i w stropodachach, giną jeśli odbierze im się gniazdo. Zapraszamy do zapoznania się z wytycznymi i zaleceniami ochrony siedlisk jerzyków opracowanymi przez Adama Gatniejewskiego.

Spis treści:

  1. Wprowadzenie
  2. Podstawowe informacje o jerzykach
  3. Siedliska jerzyków, przyczyny zniszczenia
  4. Dlaczego powinno się przywrócić siedliska jerzyków
  5. Podstawy prawne
  6. Niezbędna dokumentacja
  7. Standardowe postępowanie przy przywracaniu zniszczonych siedlisk
  8. Jak przywrócić zasiedlenie jerzyków

Opracowanie pod linkiem.

Zapraszamy również do obejrzenia prezentacji Adama Gatniejewskiego z konferencji naukowej dostępnej pod linkiem.

Na zdjęciu ptaki jerzyki. siedzące na oknach kamienicy, latające w grupie kilkunastu jerzyków. piękne. Skrzydła długie, wąskie, o sierpowatym kształcie, ogon nieznacznie rozwidlony. Upierzenie czarno-brązowe; na gardle można dostrzec rozmytą białawą plamę.

Na zdjęciu Jerzyki małe pożyteczne ptaki pod ścisłą ochroną prawną.

Szlachetne tynki dekoracyjne były powszechnie używane w Polsce do ozdabiania elewacji w latach 1920–1960. Dziś mogłyby być jednym z symboli polskiej architektury doby modernizmu, ale zamiast tego giną w całym kraju pod styropianem lub warstwami farb. Film opowiada o tym, ze można je ocalić i wcale nie trzeba przy tym rezygnować z docieplenia domu!

Wytyczne i zalecenia ochrony tynków szlachetnych doby modernizmu

Dynamiczny rozwój budownictwa w okresie dwudziestolecia międzywojennego związany z odbudową zniszczonego zaborami i działaniami wojennymi państwa, jak również z pojawieniem się nowych pryncypiów modernizmu sprzyjał wprowadzaniu nowatorskich rozwiązań funkcjonalnych, formalnych oraz technicznych. Nadrzędnym celem projektantów było połączenie wygody i funkcjonalności z nowoczesnością formy, a budowniczowie poszukiwali najlepszych rozwiązań technicznych, które zapewniałyby z jednej strony trwałość materiałów, a z drugiej przyspieszały proces budowlany. Poza wprowadzaniem do konstrukcji murowanych m.in. elementów ze zbrojonego betonu, dużą uwagę poświęcano technologii produkcji i technice wykonywania specjalnych tynków, zwanych tynkami szlachetnymi, pozwalającymi kształtować powierzchnie architektoniczne zgodnie z obowiązującymi wówczas trendami – łączenia naturalnych barw elewacji z bogactwem efektów fakturalnych.
Tynki szlachetne, to pojęcie ogólne, tu odnoszące się do suchych, standaryzowanych fabrycznych mieszanek zarabianych z wodą w celu uzyskania masy tynkarskiej, sztucznego kamienia lub terazza (zwanego też lastrykiem/ lastrikiem). Ich cechą charakterystyczną jest to, że dzięki specjalnie dobranym wypełniaczom uzyskiwano określony kolor i teksturę tynku. Ten rodzaj tynków z natury rzeczy nie wymaga malowania, co przyspieszało prace, obniżało koszty, zapewniając przy tym oryginalny i wykwintny efekt estetyczny. Choć wyprawy szlachetne tego typu były znane i popularne w tym okresie w innych państwach Europy i w Stanach Zjednoczonych, to jednak w II RP zyskały wyjątkową popularność, należy też podkreślić, że stanowiły wyrób krajowy. Wzrost popytu sprawiał, że powstawały nowe wytwórnie, a producenci chronili swoje receptury.
Tynki szlachetne, wedle najnowszych ustaleń, uznać można za jeden z wyróżniających elementów polskiej architektury lat międzywojennych. Pośród licznych producentów szczególną rolę odegrały wytwórnie krzeszowickie czerpiące z bogatych, różnorodnych zasobów podkrakowskich kamieniołomów. Stąd gotowe suche mieszanki
transportowano koleją na wielkie budowy II RP – do Krakowa, Gdyni, Warszawy, na Kresy, do licznych miast i miasteczek odbudowującego się państwa. Większość z nas kojarzy migoczące w słońcu powierzchnie elewacji, rzeźbiarskie godła domów, czy ryflowane obramienia drzwi i okien. Z mas kamieniarskich wykonywano wiele detali i elementów małej architektury.

– Zachęcamy do przeczytania całego materiału TUTAJ.

Zakres podstawowych zasad konserwatorskich dotyczących zabytków

zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w ramach koordynowania działalności wojewódzkich konserwatorów zabytków, Generalny Konserwator Zabytków może ustalać ogólne kierunki ich działania, instrukcje i wytyczne określające sposób ich postępowania oraz oczekiwać od nich sprawozdań z działalności. W związku z powyższym przedstawiam wytyczne i zalecenia w zakresie podstawowych zasad konserwatorskich dotyczących zabytków.

Mając na uwadze dotychczasową praktykę, a także liczne kontrowersje związane z prowadzeniem prac przy zabytkach nieruchomych w ostatnich latach, pragnę przypomnieć, że „konserwacja ma na celu uzdrowienie, utrwalenie i wzmocnienie fizycznej substancji zabytku i jego struktury za pomocą odpowiednich metod wypracowanych na bazie nauk przyrodniczych. Postać zabytku winna pozostać przy tym w stanie nienaruszonym”* W tym stanie rzeczy niezbędne jest przypomnienie i podkreślenie siedmiu podstawowych zasad konserwatorskich:

  1. zasady primum non nocere,
  2. zasady maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytku i wszystkich jego wartości (materialnych i niematerialnych),
  3. zasady minimalnej niezbędnej ingerencji (powstrzymywania się od działań niekoniecznych),
  4. zasady, zgodnie z którą usuwać należy to (i tylko to), co na oryginał działa niszcząco,
  5. zasady czytelności i odróżnialności ingerencji,
  6. zasady odwracalności metod i materiałów,
  7. zasady wykonywania i dokumentowania wszelkich prac zgodnie z najlepszą wiedzą i na najwyższym poziomie.

– Zachęcamy do przeczytania całego materiału adresowanego do Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Podsekretarza Stanu – pani dr hab. IH PAN Magdaleny Gawin – TUTAJ.

Zawilgocenie – problem opiekuna kościoła

“Nasz świat się zmienia, zmieniamy się i my. Cieszy nas rozwój nowych technologii, cieszy ogromny wzrost świadomości znaczenia i wartości życia, wyrażający się na przykład upowszechnieniem zrozumienia potrzeby dbałości o własne zdrowie. Jeszcze nie tak dawno wielu ludzi uważało, że lekarz jest w stanie lejkiem nalać zdrowia do ciała. Dziś natomiast obserwujemy paradoksalne zjawiska – nieznośnie długie kolejki do lekarzy, ceny leków, kryzys medycyny „oficjalnej”, uzależnionej od interesów firm farmaceutycznych sprawiły, że wielu ludzi postanowiło wziąć własne zdrowie we własne ręce. Przyspieszana przez możliwość szybkiej wymiany informacji w Internecie moda na zdrowy styl życia, szerzy się błyskawicznie. Szczególnie cieszy, gdy nawet bardzo młodzi ludzie wymieniają się informacjami jak zadbać o własne zdrowie, jak zapobiegać kosztownemu leczeniu, jak żyć mądrze, w zgodzie z naturą, by nie napytać sobie biedy, która nas będzie trapić po latach i przez lata.
Dlaczego o tym piszę? Kościoły – skarby naszego dziedzictwa, są w wielu, stanowczo zbyt wielu przypadkach, dotknięte chorobą nadmiernego zawilgocenia.
Nierównowaga wilgotnościowa, czyli przeważnie nadmiar, ale niekiedy też niedobór wilgoci jest rzeczywistym, wielkim problemem gnębiącym księży – opiekunów kościołów i to nie tylko tych zabytkowych![…]”  – Zachęcamy do przeczytania materiał TUTAJ.

Ogrzewanie – problem opiekuna kościoła

“Drugi poważny problem to niszczące systemy ogrzewania, zmieniające naturalny mikroklimat wnętrza w sposób niekorzystny. Przez niszczące ogrzewanie, należy rozumieć przede wszystkim systemy działające pulsacyjnie, okresowo, okazjonalnie, które powodują destabilizację klimatu. Następstwem niestabilności klimatu jest postępujące osłabianie materii oraz powstające z czasem uszkodzenia mechaniczne, do których dochodzi w wyniku kumulowania skutków zmian wymiarowych i naprężeń, czyli tak zwanej „pracy materiałów”. Z kolei wadą systemów o wysokiej temperaturze czynnika grzewczego, jest przesuszanie powietrza, intensyfikacja jego cyrkulacji i szybkie porywanie do góry, co przyspiesza brudzenie powierzchni między innymi w wyniku występowania zjawisk elektrostatycznych. Jeszcze innymi skutkami niestabilności klimatu jest prowokowanie kondensacji pary wodnej, a w następstwie zagrożenie mikrobiologiczne, migracja i krystalizacja soli, migracja składników materii rozpuszczalnych w wodzie, korozja metali, drewna itp.[…]” – Zachęcamy do przeczytania materiału TUTAJ.

Standardy konserwatorskie i schemat dokumentacji konserwatorskiej Narodowego Instytutu Dziedzictwa wraz z kreatorem dokumentacji

Odnośnik do strony

Definiowanie projektowania konserwatorskiego – postulaty

https://www.wuoz.malopolska.pl/wp-content/uploads/2023/05/Definiowanie-projektowania-konserwatorskiego_Postulaty_202203.pdf

 

Wpis do Rejestru Zabytków

W załącznikach znajdują się wykazy zabytków nieruchomych wpisanych do Rejestru Zabytków. Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, że lista ciągle się zmienia i niektóre dane już w chwili publikacji są nieaktualne. W związku z tym publikowany tu wykaz nie może zostać uznany za dowód wpisania budynku do Rejestru Zabytków.

  1. Zespoły i obiekty z terenu Miasta Krakowa wpisane do Rejestru Zabytków – Pobierz
  2. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy – Pobierz
  3. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych województwa małopolskiego – Pobierz