Kierownik wydziału:
Magdalena Trafas Wołoszyn
e-mail: mtrafas@wuoz.malopolska.pl
telefon: 12 370 83 24
Zabytkiem archeologicznym jest każdy ślad działalności człowieka lub związany z jego działalnością, stanowiący świadectwo minionej epoki lub zdarzenia, znajdujący się w ziemi lub pod wodą, którego zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
Można wyróżnić dwa typy zabytków archeologicznych: ruchome i nieruchome. Zabytki ruchome to przedmioty związane z działalnością człowieka w przeszłości, wytwory pracy ludzkiej, takie jak naczynia, narzędzia, ozdoby, broń, itp. Znacznie ważniejsze z perspektywy nauki i ochrony dziedzictwa są jednak nieruchome zabytki archeologiczne, nazywane też stanowiskami archeologicznymi. Są to obszary, w obrębie których występują źródła archeologiczne wraz z otaczającym je kontekstem, czyli bezpośrednim otoczeniem, układem warstw glebowych oraz zespołem danych, określających ich położenie. Mogą to być grodziska, cmentarzyska, pozostałości dawnych osad, nawarstwienia miast, nawarstwienia związane z funkcjonowaniem zamków, wsi historycznych, itd.
W świetle ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami zabytek archeologiczny to zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów bądź ich śladów, albo zabytek ruchomy, będący tym wytworem (art. 3 ust. 4).
Przykłady zabytków archeologicznych: pozostałości terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa, kurhany, cmentarzyska, relikty działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej.
Pamiętaj!
- Zabytek kwalifikowany do wpisu do rejestru zabytków powinien wyróżniać się wysokimi wartościami historycznymi, artystycznymi lub naukowymi.
- Zabytek podlega ochronie bez względu na stan zachowania.
- Zabytek można wpisać do rejestru w całości lub w części.
- Do rejestru można wpisać otoczenie zabytku czyli teren wokół lub przy zabytku. Teren ten nie musi mieć charakteru zabytkowego, ale powinien służyć ochronie wartości widokowych zabytku lub chronić go przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.
